کنفدرالیسم دموکراتیک

پای ثابت گپ و گفت در مورد آنارشیسم، امکان و نمونه‌های عملی آنارشیسم است. اگر آنارشیستید این پرسش که «آیا جامعهٔ بدون دولت و رئیس ممکن است؟» یا این که «تا به حال نمونهٔ عملی هم داشته؟» را شنیده‌اید و اگر هم نیستید، احتمالاً تحریک‌کننده‌ترین پرسش مغزتان است.

نوام چامسکی پرسش اول را با پرسشی دیگر پاسخ می‌دهد: اگر پانصد سال پیش، در مورد دموکراسی‌های اسکاندیناوی با کسی حرف می‌زدیم هم دقیقاً با همین سؤالات روبه‌رو می‌شدیم. مگر می‌شود که مردم حاکمان را خودشان انتخاب کنند و از آن مهم‌تر در تصمیمات هم رأی بدهند؟ این که اکنون نمونهٔ عملی ندارد دلیلی بر این نیست که غیرممکن است.

اما آنارشیسم نمود عملی هم دارد. پیش‌تر کتاب «آنارشی عملی است» از پیتر گلدرلوس را معرفی کرده بودم. کتاب کاملی بود با تعداد زیادی مثال عملی از جوامع آنارشیست.

آنارشی کار می‌کند! کاتالونیای انقلابی در اسپانیا و چیاپاس در مکزیک نمونه‌های معروفی‌اند؛ اما در همین خاورمیانه هم جامعهٔ آنارشیست پیشرویی هست: روژاوا.

شاید دو هفته از آشنایی من با «کنفدرالیسم دموکراتیک» نمی‌گذرد. آشنایی که خیلی اتفاقی رقم خورد. این اپلیکشین وب با پرسیدن بیش از صد سؤال به شما می‌گوید که گرایش سیاسی شما به کدام ایدئولوژی نزدیک‌تر است. پاسخ برای من: کنفدرالیسم دموکراتیک، بود که شاخه‌ای از آنارشیسم است. عبدالله اوجالان نظریه‌پرداز این سیستم سیاسی است.

به لطف این کتابچهٔ کوچک که مختصر و مفید، فلسفهٔ کنفدرالیسم دموکراتیک و روژاوا (آن بخش از کردستان که در مرزهای سوریه واقع شده است.) را توضیح می‌دهد، متوجه شدم که در چند صد کیلومتری‌مان، کردهای سوریه شاهکاری درست کرده‌اند که به خوبی می‌توان آن را طرح پایلوت آنارشی در خاورمیانه دانست. این کتاب با عنوان «روژاوا: سرزمینِ زرد، سرخ، سبز» اثر بابک مهاباد را فدراسیون عصر آنارشیسم منتشر کرده است.

کنفدرالیسم دموکراتیک با توجه به تاریخ و گوناگونی فرهنگی خاورمیانه تدوین شده است. وضعیت امروز خاورمیانه نشان می‌دهد که دیگر الگوی دولت-ملت نمی‌تواند پاسخگو باشد. کنفدرالیسم دموکراتیک یک مدل خودمدیریتی در تقابل با دولت-ملت است. هدف مکتب اوجالان،‌برخلاف آن‌چه که دولت-ملت‌های منطقه در بوق و کرنا می‌کنند، ابداً تشکیل دولت-ملت کورد و تجزیه‌طلبی نیست؛ چرا که آن‌ها اصلاً اعتقادی به مرزهای من‌درآوردی ندارند. این یک جنبش فراملی است. خودِ روژاوا هم تنها مختص کردها نیست و اتفاقاً قبایل عرب و ترکمنی هم فعالیت می‌کنند. این سیستم با محوریت پاسداری از محیط زیست و برابری جنسیتی، اقتصادی جایگزین را ارائه می‌کند که به جای بهره‌کشی از منابع، منابع جامعهٔ را ارتقاء داده و پاسخگوی نیازهای جامعه است.

شخصاً بسیار مشتاق شدم تا در روژاوا عمر بگذرانم و چه بسا که روزی ایران هم مانند روژاوا باشد، ولی در صلح.